สุภาษิต แปลว่า ถ้อยคำที่กล่าวไว้ดี (สุ=ดี, ภาษิต=กล่าว) สามารถนำมาเป็นคติ ยึดถือเป็นหลักใจได้
พุทธ ศาสนสุภาษิต หมายถึง ถ้อยคำดีๆ ในพระพุทธศาสนา แต่มิได้หมายความเฉพาะคำที่พระพุทธองค์ตรัสไว้เท่านั้น แม้สุภาษิตแทบทั้งหมดจะเป็นพระพุทธพจน์ก็ตาม เช่น ถ้าเป็นภาษิตพระสัมมาสัมพุทธตรัสเอง เรียกว่า พุทธภาษิต / พุทธสุภาษิต (หรือ พระพุทธพจน์) ถ้าพระโพธิสัตว์ กล่าวเรียกว่า โพธิสัตว์ภาษิต ถ้าพระสาวกกล่าว ก็เรียกว่า เถรภาษิต บ้าง สาวกภาษิต บ้าง แม้แต่คำที่เทวดากล่าว และพระพุทธองค์ได้ตรัสรับรองว่าดีด้วยการตรัสคำนั้นซ้ำ เรียกว่า เทวดาภาษิต เป็นต้น

พุทธศาสนสุภาษิต : พระราชา

- ราชา รฏฺฐสฺส ปญฺญาณํ พระราชาเป็นเครื่องปรากฏของแว่นแคว้น

- ราชา มุขํ นุสฺสสานํ พระราชาเป็นประมุขของประชาชน

- สพฺพํ รฏฺฐํ สุขํ โหตุ ราชา เจ โหติ ธมฺมิโก ถ้าพระราชาเป็นผู้ทรงธรรม ราษฎรทั้งปวงก็เป็นสุข

- กุทฺธํ อปฺปฏิกุชฺฌนฺโต ราชา รฏฺฐสฺส ปูชิโต พระราชาผู้ไม่กริ้วตอบผู้โกรธ ราษฎรก็บูชา

- สนฺนทฺโธ ขตฺติโย ตปติ พระมหากษัตริย์ทรงเครื่องรบย่อมสง่า

- ขตฺติโย เสฏฺโฐ ชเนตสฺมิง เย โคตฺตปฏิสาริโน พระมหากษัตริย์เป็นผู้ประเสริฐสุดในหมู่ชนผู้รังเกียจด้วยสกุล

  พุทธศาสนสุภาษิต : สิ่งที่เป็นการยาก

- กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ ความได้เป็นมนุษย์เป็นการยาก

- กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ ความเป็นอยู่ของสัตว์เป็นการยาก

- กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ การฟังธรรมของสัตบุรุษเป็นการยาก

- กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปาโท ความเกิดขึ้นแห่งท่านผู้รู้เป็นการยาก

- ทุลฺลภํ ทสฺสนํ โหติ สมฺพุทฺธานํ อภิณฺหโส การเห็นพระพุทธเจ้าเนืองๆ เป็นการหาได้ยาก พุทธศาสนสุภาษิต : ทรัพย์และอนิจจัง

- น จาปิ วิตฺเตน ชรํ วิหนฺติ กำจัดความแก่ด้วยทรัพย์ไม่ได้

- น ทีฆมายุง ลภเต ธเนน คนไม่ได้อายุยืนเพราะทรัพย์

- สพฺเพ ว นิกฺขิปิสฺสนฺติ ภูตา โลเก สมุสฺสยํ สัตว์ทั้งปวง จักทอดทิ้งร่างไว้ในโลก

- อฑฺฒา เจว ทฬิทฺทา จ สพฺเพ มจฺจุปรายนา ทั้งคนมีทั้งคนจน ล้วนมีความตายเป็นเบื้องหน้า

- อปฺปกญฺจิทํ ชีวตมาหุธีรา ปราชญ์กล่าวว่าชีวิตนี้น้อยนัก

- น หิ โน สงฺครนฺเตน มหาเสเนน มจฺจุนา ความผัดเพื่อนกับมฤตยู อันมีกองทัพใหญ่นั้น ไม่ได้เลย

- ยงฺกิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมํ สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีความเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นล้วนมีความดับไปเป็นธรรมดา

- ภิยฺโย จ กาเม อภิปตฺถยนฺติ ผู้บริโภคกาม ย่อมปรารถนากามยิ่งขึ้นไป

- ชรูปนีตสฺส น สนฺติ ตาณา เมื่อสัตว์ถูกชรานำเข้าไปแล้ว ไม่มีผู้ป้องกัน

- น มิยฺยมานสฺส ภวนฺติ ตาณา เมื่อสัตว์จะตาย ไม่มีผู้ป้องกัน

- น มิยฺยามานํ ธมฺมนฺเวติ กิญฺจิ ทรัพย์สักนิดก็ติดตามคนตายไปไม่ได้

- สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง

- ขโณ โว มา อุปจฺจคา ขณะอย่าล่วงท่านทั้งหลายไปเสีย

- อติปตฺติ วโย ขโณ ตเถว วัยย่อมผ้านพ้นไปเหมือนขณะทีเดียว

- กาโล ฆสติ ภูตานิ สพฺพาเนว สหตฺตนา กาลเวลาย่อมกินสรรพสัตว์กับทั้งตัวมันเอง

   พุทธศาสนสุภาษิต : ความโกรธ

- โกธํ ฆตฺวา น โสจติ ฆ่าความโกรธได้แล้วย่อมไม่เศร้าโศก

- โกโธ สตฺถมลํ โลเก ความโกรธเป็นดังสนิมศัสตราในโลก

- โกธํ ฆตฺวา สุขํ เสติ ฆ่าความโกรธได้แล้วย่อมอยู่เป็นสุข

     พุทธศาสนสุภาษิต : ความทุกข์

- ทฬิทฺทิยํ ทุกฺขํ โลเก ความจนเป็นทุกข์ในโลก

- อิณาทานํ ทุกฺขํ โลเก การกู้หนี้ เป็นทุกข์ในโลก

- ทุราวาสา ฆรา ทุกฺขา เหย้าเรือนที่ปกครองไม่ดี นำทุกข์มาให้

- สงฺขารา ปรมา ทุกฺขา สังขารเป็นทุกข์อย่างยิ่ง

    พุทธศาสนสุภาษิต : สหาย

- อตฺถมฺหิ ชาตมฺหิ สุขา สหายา เมื่อความต้องการเกิดขึ้น สหายเป็นผู้นำสุขมาให้

- สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ จเรยฺย เตนตฺตมโน สติมา ถ้าได้สหายผู้รอบคอบพึงพอใจมีสติเที่ยวไปกับเขา

- ปาปมิตฺโต ปาปสโข ปาปอาจารโคจโร มีมิตรเลว มีเพื่อนเลว ย่อมมีมรรยาทและมีที่เที่ยวเลว

- นตฺถิ พาเล สหายตา ความเป็นสหาย ไม่มีในคนพาล

- ภริยา ปรมา สขา ภริยาเป็นเพื่อนสนิท, ภรรยาเป็นสหายอย่างยิ่ง

    พุทธศาสนสุภาษิต : มลทิน

- อสชฺฌายมลา มนฺตา มนต์มีการไม่ท่องบ่น เป็นมลทิน

- อนุฏฺฐานมลา ฆรา เหย้าเรือนมีความไม่หมั่นเป็นมลทิน

- มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ ความเกียจค้านเป็นมลทินแห่งผิวพรรณ

- มลิตฺถิยา ทุจฺจริตํ ความประพฤติชั่วเป็นมลทินของหญิง

   พุทธศาสนสุภาษิต : บริสุทธิ์

- สุทฺธิ อสุทฺธิ ปจฺจตฺตํ ความบริสุทธิ์และความไม่บริสุทธิ์มีเฉพาะตัว

- นาญฺโญ อญฺญํ วิโสธเย ผู้อื่นพึงทำให้ผู้อื่นบริสุทธิ์ไม่ได้

- สุทฺธสฺส สุจิกมฺมสฺส สทา สมฺปชฺชเต วตํ พรตของผู้บริสุทธิ์มีการงานสะอาด ย่อมถึงพร้อมทุกเมื่อ

   พุทธศาสนสุภาษิต : การชนะ

- สพฺพรติง ธมฺมรติ ชินาติ ความยินดีในธรรมย่อมชนะความยินดีทั้งปวง

- ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาติ ความสิ้นตัณหา ย่อมชนะทุกข์ทั้งปวง

- น หิ ชิตํ สาธุ ชิตํ ยํ ชิตํ อวชิยฺยติ ความชนะที่ไม่กลับแพ้เป็นดี

- อสาธุง สาธุนา ชิเน พึงชนะคนไม่ดี ด้วยความดีของตน

- ชิเน กทริยํ ทาเนน พึงชนะคนตระหนี่ ด้วยการให้

- สจฺเจนาลิกวาทินํ พึงชนะคนพูดปดด้วยคำจริง

   พุทธศาสนสุภาษิต : หว่านพืชเช่นใด ได้ผลเช่นนั้น

- อคฺคสฺส ทาตา ลภเต ปุนคฺคํ ผู้ให้สิ่งที่เลิศ ย่อมได้สิ่งที่เลิศอีก

- มนาปทายี ลภเต มนาปํ ผู้ให้สิ่งที่ชอบใจ ย่อมได้สิ่งที่ชอบใจ

- เสฏฺฐนฺทโท เสฏฺฐมุเปติ ฐานํ ผู้ให้สิ่งที่ประเสริฐ ย่อมถึงฐานะที่ประเสริฐ

- ททโต ปุญฺญํ ปวฑฺฒติ บุญของผู้ให้ย่อมเจริญ

- ทเทยฺย ปุรโส ทานํ คนควรให้ทาน

- ปุญฺญมากงฺขมานานํ สงฺโฆ เว ยชตํ มุขํ พระสงฆ์นั้นแล เป็นประมุขของเหล่าชนผู้จำนงบุญบูชาอยู่

  พุทธศาสนสุภาษิต : ผู้ครองเรือน

- ทุราวาสา ฆรา ทุกฺขา เหย้าเรือนที่ปกครองไม่ดี นำทุกข์มาให้ฯ

- อนุฏฺฐานมลา ฆรา เหย้าเรือนมีความไม่หมั่น เป็นมลทินฯ

- โภคา สนฺนิจฺจยํ ยนฺติ วมฺมิโก วุปจียติ โภคทรัพย์ของผู้ครองเรือนดี ย่อมถึงความพอกพูน เหมือนจอมปลวกกำลังก่อขึ้นฯ

  พุทธศาสนสุภาษิต : ภรรยา

- ภตฺตา ปุญฺญาณมิตฺถิยา ภัสดาเป็นสง่าของสตรีฯ

- ภตฺตารํ นาติมญฺญติ ภรรยาดี ไม่ดูหมิ่นภัสดา

- ภตฺตุ ฉนฺทวสานุคา ภรรยาย่อมคล้อยตามอำนาจแห่งความพอใจของภัสดา

- ภตฺตุญฺจ ครุโน สพฺเพ ปฏิปูเชติ ปณฺฑิตา ภรรยาผู้ฉลาดย่อมนับถือภัสดาและคนควรเคารพทั้งปวง

- ภตฺตุมนา ปญฺจรติ ภรรยาดีย่อมประพฤติเป็นที่พอใจของภัสดา

- สมฺภตํ อนุรกฺขติ ภรรยาดีย่อมคอยรักษาทรัพย์ที่ภัสดาหามาได้ไว้

- สุสํวิหิตกมฺมนฺตา ภรรยาดีเป็นผู้จัดทำการงานดี

- สุสฺสูสา เสฏฺฐา ภริยานํ บรรดาภิรยาทั้งหลาย ภริยาผู้เชื่อฟังเป็นผู้ประเสริฐ

  พุทธศาสนสุภาษิต : วาจา

- หทยสฺส สทิสี วาจา วาจาเช่นเดียวกับใจ

- สํโวหาเรน โสเจยฺยํ เวทิตพฺพํ ความเป็นผู้สะอาด พึงทราบได้ด้วยถ้อยคำสำนวน

- ทุฏฺฐสฺส ผรุสวาจา คนโกรธมีวาจาหยาบคาย

- มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ คนเปล่งวาจาชั่วย่อมทำตนให้เดือดร้อน

- อภูตวาที นิรยํ อุเปติ คนพูดไม่จริง ย่อมเข้าถึงนรก

- สณฺหํ คิรํ อตฺถาวหํ ปมุญฺจ ควรเปล่งวาจาให้ไพเราะที่มีประโยชน์

- ตเมว วาจํ ภาเสยฺย ยายตฺตานํ น ตาปเย ควรกล่าวแต่วาจาที่ไม่ยังตนให้เดือดร้อน

- น หิ มุญฺเจยฺย ปาปิกํ ไม่ควรเปล่งวาจาชั่วเลย

- สํโวหาเรน โสเจยฺยํ กลฺยาณิง ควรเปล่งวาจางาม ให้เป็นที่พอใจฯ

- วาจํ มุญฺเจยฺย กลฺยาณิง ควรเปล่งวาจางาม

- โมกฺโข กลฺยาณิกา สาธุ เปล่งวาจางาม ยังประโยชน์ให้สำเร็จ

- มนุญฺญเมว ภาเสยฺย ควรกล่าวแต่วาจาที่น่าพอใจ

- นามนุญฺญํ กุทาจนํ ในกาลไหนๆ ไม่ควรกล่าววาจาไม่น่าพอใจ

- วาจํ ปมุญฺเจ กุสลํ นาติเวลํ ไม่ควรกล่าววาจาที่ดี ให้เกินกาล

  พุทธศาสนสุภาษิต : ความกตัญญูและพรหมวิหาร

- หิริโอตฺตปฺ ปิยญฺเญว โลกํ ปาเลติ สาธุกํ หิริและโอตตับปปะ ย่อมรักษาโลกไว้เป็นอันดี

- โลโกปตฺถมฺภิกา เมตฺตา เมตตาเป็นเครื่องค้ำจุนโลก

- อรติ โลกนาสิกา ความริษยาเป็นเหตุทำโลกให้ฉิบหาย

- มหาปุริสภาวสฺส ลกฺขณํ กรุณาสโห อัชฌาศัยที่ทนไม่ได้เพราะกรุณาเป็นลักษณะของความเป็นมหาบุรุษ

- นิมิตฺตํ สาธุรูปานํ กตญฺญูกตเวทิตา ความกตัญญูกตเวทีเป็นเครื่องหมายแห่งคนดี

- สพฺพญฺเจ ปฐวิง ทชฺชา เนว นํ อภิราธเย ถึงแม้ให้แผ่นดินทั้งหมดก็ยังคนอกตัญญูให้จงรักไม่ได้

  พุทธศาสนสุภาษิต : คนชั่วกับลาภสักการะ

- หนฺติ โภคา ทุมฺเมธํ โภคทรัพย์ย่อมฆ่าคนมีปัญญาทราม

- สกฺกาโร กาปุริสํ หนฺติ สักการะ ย่อมฆ่าคนชั่วเสีย

  พุทธศาสนสุภาษิต : การงาน

- อกิลาสุ วินฺเท หทยสฺส สนฺติง คนไม่เกียจคร้าน พึงได้รับความสงบใจ

- สุทสฺสํ วชฺชมญฺเญสํ อตฺตโน ปน ทุทฺทสํ ความผิดของผู้อื่นเห็นง่าย ฝ่ายของตนเห็นยาก

- อิติ วิสฺสฏฺฐกมฺมนฺเต อตฺถา อจฺเจนฺติ มาณเว ประโยชน์ย่อมล่วงเลยคนหนุ่มผู้ทอดทิ้งการงาน

- นกฺขตฺตํ ปฏิมาเนนฺตํ อตฺโถ พาลํ อุปจฺจคา ประโยชน์ย่อมล่วงเลยคนโง่ผู้มัวถือฤกษ์อยู่